مرکز مطالعات آینده پژوهی و توسعه استراتژیک

هدف اصلی این مقاله بررسی کاربرد روش های تحلیل آینده درحوزه عملیات روانی استراتژیک است. برای این منظور ضمن مروری گذرا بر پارادایم های آینده پژوهی و روش های تحلیل آینده، کاربرد این روشها با توجه به ادبیات موضوع در فرآیند عملیات روانی استراتژیک مورد بررسی قرار می گیرد و سرانجام، مدل مفهومی کاربرد روش های تحلیل آینده در برنامه ریزی عملیات روانی استراتژیک ارائه خواهد شد. تاکید اصلی مدل پیشنهادی بر سه روش برنامه ریزی بر پایه سناریو ، تحلیل لایه ای علت ها و پس نگری از آینده به امروز است که بر همین اساس، تحلیل استراتژی های آینده در حوزه عملیات روانی در سه مرحله صورت خواهد گرفت.

در مرحله اول از برنامه ریزی بر پایه سناریو برای کشف نیروهای پیشران کلیدی درمتن تغییرات شتابان، پیچیدگی های فوق العاده و عدم قطعیت های متعدد در فرایند عملیات روانی استفاده می شود. با توجه به اینکه عملیات روانی استراتژیک برای پیشبرد اهداف درازمدت در چارچوب یک طرح استراتژیک طراحی می شود و معمولاً تأثیراتی درآینده دور دارد، هدف اصلی برنامه ریزی برپایه سناریو درپیش گرفتن تصمیم هایی استراتژیک است که برای "همه آینده های ممکن" به اندازه کافی خردمندانه و پابرجا باشد؛ به عبارت دیگر در بخش اول مدل پیشنهادی تلاش می شود بر اساس فهم دلالت های انتخاب های امروز، سناریو های اثر گذار بر پیامدهای آینده این انتخاب ها در آینده کشف شود. در مرحله بعد ، پس نگری از آینده به امروز باعث توسعه سناریو های پیشنهادی در مرحله اول خواهد شد و سناریو هایی که در این مرحله توسعه می یابد به گسترش فضای گزینه ها، راهکارها و راه حلها کمک می کند. درمرحله سوم با استفاده از تحلیل لایه ای علت ها به فهمی عمیق و ریشه ای از سناریو های توسعه یافته خواهیم رسید. هدف از تحلیل لایه ای علت ها ساخت شکنی استراتژی های عملیات روانی و رسیدن به درکی عمیق از لایه های زیرین مسئله است. ارزش و سودمندی این بخش از مدل در پیش بینی بهتر و دقیق تر آینده استراتژی های عملیات روانی نیست، بلکه با ایجاد فضاهای گذار ، زمینه لازم را برای آفرینش آینده های بدیل فراهم می کند. همچنین کاربرد این روش هنگام سیاستگذاری عمومی و درازمدت در حوزه عملیات روانی استراتژیک به ایجاد بینشی جامع تر، ژرف تر و اثربخش تر منجر می شود.