مطالعه آینده در چارچوب های زمانی گوناگونی صورت می گیرد؛ یکی از اعضای انجمن آینده جهان به تقسیم بندی زیر معتقد است، این تقسیم بندی می تواند بر اساس پیروی شما از یک مفهوم کلی و یا درک و قبول یک واقعیت اساسی تقسیم بندی گردد. اما لازم است نگاهی هم به این تقسیم بندی که اغلب آینده پژوهان در مورد آن اجماع دارند، نیز نگاهی بیاندازیم..
یکی از اتفاقات خوب در هر حوزه ای، برگزاری نشست ها و همایش ها برای معرفی دستاوردهای آن حوزه و گردهمایی فعالان آن حوزه می باشد. نگاه ملی به آینده پژوهی نیاز اساسی هر کشوری است که توسعه و پیشرفت را حق مسلم خود می داند. بدین منظور برگزاری اولین همایش ملی آینده پژوهی روشن شدن شمعی کوچک از این دریای بیکران نور و آگاهی است. این همایش در موضوعات ذیل برگزار و علاقمندان و پژوهشگران می توانند مقالات و پژوهش های خویش را در آن ارائه نمایند.
محورهای همایش عبارتند از :
یکی از پیش فرض‌های آینده‌پژوهی اذعان به
وجود گزینه‌های متعدد آینده است؛ آینده ممکن: هر چیزی اعم از خوب یا بد،
محتمل یا بعید، می‌تواند در آینده رخ دهد.
آینده‌های محتمل: آنچه به احتمال
بسیار زیاد در آینده به وقوع خواهد پیوست (مبتنی بر استمرار روندهای کنونی
در آینده).
آینده‌های مرجّح: آنچه مطلوب‌ترین و مرجّح‌ترین رویداد آینده به شمار می‌رود.
هدف محتمل ساختن آینده‌های مرجح یا مطلوب است. بدین منظور
باید ازآنچه که می‌خواهیم بیافرینیم تصویری روشن و شفاف در ذهن داشته باشیم
(به ویژه از ارزش‌هایی که می‌خواهیم بر جوامع آینده حاکم باشند). توجه به
آینده‌های ممکنی است که علی‌رغم تردید در وقوعشان, تحقق برخی از آنها اثر
بزرگی بر زندگی مردم می‌گذارد. (Bell ,2003)
بر همین اساس، سه رویکرد به
مطالعه ی آینده وجود دارد:
الف- آینده‌پژوهی تحلیلی، که گاه آینده‌پژوهی اکتشافی نیز نامیده می‌شود
ب- آینده‌پژوهی تصویرپرداز
ج- آینده‌پژوهی
هنجاری، که گاه از آن با عنوان آینده‌پژوهی مشارکتی نیز یاد می‌شود
این سه نوع آینده، ابعاد اصلی هسته مرکزی مفاهیم مرتبط با آینده پژوهی، در مدل مفهومی ارائه شده در پژوهش حاضر را شکل می دهند.
سعید رهنما
روش های پیش بینی، درک و یا آماده شدن برای آینده را می توان در پنج گروه تقسیم بندی کرد. برای درک بهتر ماهیت روش برنامه ریزی برپایه سناریو بهتر است جایگاه این روش در پنج گروه ذیل بررسی شود.
گروه اول: پایش الگوهای نوظهور
این دسته در برگیرنده تکنیک های پیمایش، پایش، ردگیری و شبیه سازی است. فصل مشترک و شالوده این تکنیک ها، مفهوم غیر قابل پیش بینی بودن آینده است. در واقع آینده ازتعامل نیروهای فراوانی به وجود می آید و یک پیش بینی ساده نمی تواند با واقعیت های در حال دگرگونی تطابق کامل داشته باشد. از این رو فرآیند برنامه ریزی استراتژیک باید بسیار انعطاف پذیر باشد چرا که مسیر حرکت ما به سمت آینده به طور مداوم در حال تغییر است و فعل و انفعالات نیروهای مختلف و حوادث غیر منتظره مسیر حرکت را قطعا منحرف می کنند. پس بهترین شیوه آماده شدن برای آینده، پایش مستمر و دقیق تحولات وپیشرفت های فنآورانه، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است.
