مرکز مطالعات آینده پژوهی و توسعه استراتژیک

چند سالی است که بحث تجهیز اصناف به صندوق مکانیزه فروش قرار است اجرایی شده و بر اساس قانون گروه های شغلی موظف به تجهیز کسب و کار خویش به صندوق مکانیزه فروش هستند، اما چرا این موضوع برای اقتصاد و اساسا رشد و توسعه اقتصادی ضروری و لازم الاجرا است.

در این بین، شناخت ابعاد اقتصاد زیرزمینی بسیار حائز اهمیت است، چرا که می‌تواند به افزایش درآمدهای دولت، کاهش هزینه‌های جاری آن و دستیابی به راهکارهایی جهت تشویق تولید و صادرات، کاهش قاچاق کالا و تجارت غیرقانونی، تخصیص هدفمند و مناسب منابع اقتصادی و در نهایت رسیدن به اهداف سه ‌گانه تخصیص، توزیع و تثبیت کمک نماید. بدین منظور درک صحیح از حجم و اندازه اقتصاد زیرزمینی و علل و آثار آن می‌تواند برای سیاست ‌گذاران و متفکران کلان اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار باشد.

تجارب جهانی ثابت کرده است که یکی از اساسی‌ترین راهکارهای مبارزه با اقتصاد غیر رسمی، وجود سیستمی است که به ارزیابی و رصد کلیه خرید و فروش‌ها در سطح کشور بپردازد. سیستمی که اطلاعات لازم را در اختیار نظام مالیاتی قرار دهد و این اطلاعات را نظام ‌مند نماید.اجرای صحیح این اقدامات و فرهنگ سازی متقابل برای آن  باثت می شود که بخش اعظمی از فعالیت های اقتصادی و داد و ستدهای مالی در فرآیند شفاف سازی و رفع ابهامات مربوط به آن قرار گیرند و در نهایت شفاف سازی به اصلی اساسی در هر کسب و کاری تبدیل گردد.

اما آنچه که اجرای قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان را در نظام اقتصادی کشور متمایز و برجسته می سازد ضمانت های اجرایی این قانون است که سبب گردیده تا روح قانون به شکلی فراگیر و موثر در اجزای فعالیت های اقتصادی جریان داشته باشد. در فصل پنجم قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان عنوان شده است که قانون گذار، موظف به بیان ضمانت های اجرایی این قانون بوده و می بایست مودیان و عموم مردم را از فواید اجرای این طرح آگاه ساخته و همچنین ایشان را از مشوق های در نظر گرفته شده آگاه نماید. در واقع مودی هزینه های انجام شده برای تجهیز کسب و کار خویش به صندوق مکانیزه را به عنوان بار اضافی بر هزینه های خویش ندیده و می تواند این هزینه ها را از مالیات قطعی خویش جبران نماید.

باید توجه داشت که قوانین و مقررات و ضمانت های اجرایی این طرح در شرایط اقتصادی فعلی صرفا نمی تواند از سوی یک دستگاه، اجرایی و عملیاتی گردد و در این مسیر مساعدت و همراهی بخش های مختلفی همچون نظام قضایی و امنیتی و نیز مجلس و دولت بیش از پیش احساس می گردد.

باید قبول کنیم که پیاده سازی و استفاده از سامانه پایانه‏های فروشگاهی، سلامت اقتصادی و اجتماعی در جامعه را تضمین نموده و اعتماد متقابل بین مردم و نظام مالیاتی را افزایش خواهد داد; زیرا هم موجب افزایش اعتماد عمومی به فرآیندهای اداری خواهد شد و هم از سوی دیگر اعتماد نظام مالیاتی را به فعالیت‌ های اقتصادی مودیان افزایش خواهد داد و در نتیجه منجر به کاهش فرار مالیاتی خواهد شد. به ‌بیان ‌دیگر شفافیت اطلاعات اقتصادی در سطح جامعه، فضای تفاهم، اعتماد و همکاری را میان مودیان و دولت به وجود می‌آورد. ضمانت های اجرایی لازم هم برای این امر درنظر گرفته شده که با همراهی دیگر دستگاه های مرتبط قابل انجام خواهد بود.